Muling umusbong ang kontrobersiya tungkol sa paglipat ng “excess funds” ng PhilHealth patungo sa pambansang badyet — isang hakbang na ipinaliwanag ni Finance Secretary Ralph G. Recto bilang pagkilos na may mabuting intensyon at para sa kabutihang pambansa.
Para sa kanyang panig, ang pag-redirect ng mga natirang pondo ng PhilHealth ay legal, moral, at may katuturan sa ekonomiya; bahagi ng pagpupunyagi ng pamahalaan na gawing mas episyente ang paggamit ng pambansang yaman; at isang paraan para masiguro na ang pera ng bayan ay ginagamit para sa pang-kalahatang pag-unlad, hindi lang nakatengga.
“Hindi makatarungan na hayaang matulog ang bilyon habang naghihirap ang mga Pilipino,” pagbibigay-linaw ni Recto.
Ayon sa Department of Finance (DOF), malaking bahagi ng unang remittance mula PhilHealth (humigit-kumulang P60 bilyon) ay ginamit para pondohan ang mga kritikal na proyektong pangkalusugan at serbisyong panlipunan: tulong medikal, allowance para sa frontliners, pagpapagawa ng ospital, supplies, at pagbili ng kagamitan.
Ito raw ay mas mabuting alternatibo kaysa mangutang o magtaas ng buwis — sinasabing isang “social-fiscal justice” para sa mga mamamayan.
Hindi naman daw isinapersonal ang mga pondo: ayon sa isang opinyon piece, “ang mga pondo ng PhilHealth ay hindi napunta sa bulsa ng mga opisyal,” kaya hindi maaaring sabihing may en-power-to-privately-profit.
Hindi lahat kumbinsido sa argumento ni Recto. Ilan sa mga naging puna:
Ayon sa Supreme Court of the Philippines (SC), ang inalis na P60 bilyon ay dapat ibalik sa PhilHealth — idiniin nitong ang paglipat ay lumalabag sa mandato ng Universal Health Care Law.
Marami sa mga tagapagtaguyod ng kalusugan, pati na mga grupo ng manggagamot, at ilang lawmakers, ang nagsabing ang pondo ay para sa mga miyembro ng PhilHealth — lalo na para sa mahihirap — at hindi dapat ilabas o gamitin para sa iba.
May mga tanong tungkol sa transparency at accountability: bakit hindi agad nagamit ang “excess funds” para palawakin o pagandahin ang benepisyo ng PhilHealth bago ito ilipat? At paano na kapag bumaba ang badyet ng korporasyon sa hinaharap?
Noong Disyembre 2025, isang makasaysayang desisyon ang ginawa ng SC: pormal nitong inutos ang pagbabalik sa gobyerno ng P60 bilyong na-transfer mula sa PhilHealth.
Ayon sa korte, ang paglipat ay lumabag sa probisyon ng batas ukol sa Universal Health Care.
Bagama’t may naging komentaryo ang SC na “walang criminal liability” laban kay Recto, malinaw na nagbigay ito ng “administrative at legal reckoning” sa paraan ng paghawak sa pondo.
Maraming natutunan ang publiko mula sa isyu:
Ang intension, kahit mabuti, kailangang sabayan ng transparency at pagsunod sa batas, lalo na kung pera ng bayan ang pinag-uusapan.
Mahalaga ang public trust: pagsasabing “good-faith” ay may bigat, pero kailangang patunayan ito sa gawa.
Ang kalusugan bilang karapatan ng bawat Pilipino, dapat unahin kaysa pansariling kalkulasyon o pansiyentang budget.
Bagama’t iginigiit ni Secretary Recto na kumilos siya nang may mabuting intensyon — para sa kabutihan ng nakararami — malinaw na ang usapin ay mas malalim: mga legal, moral, at praktikal na implikasyon ng paggamit ng pondo ng PhilHealth.
